Biyosidal Ürün Nedir?
Biyosidal Nedir? Biyosit Ne Demektir?
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün internet sitesinde yapılan tanıma göre biyosit, biyolojik bir varlığı öldüren, başka bir deyişle canlı öldüren demektir. “Biyosidal ürün” ise canlı varlıkları, canlı varlıkların yaşadığı alanları veya temasta bulunduğu eşyaları zararlı olarak kabul edilen mikroorganizmalardan veya organizmalardan korumak amacıyla kullanılan ürünlere verilen addır.
Bunun yanı sıra; boya, plastik, kağıt, ahşap, metal işleme, tekstil gibi çeşitli sanayi sektörlerine yönelik ürünlerin yapısını ya da kullanım kalitesini korumak amacı ile çeşitli organizmalara karşı etkinlik gösteren ürünlere de “biyosidal ürün” denir. Koruyucu, dezenfektan, antibakteriyel, antifungal ve buna benzer şekilde mikroorganizmaları etkisiz kılarak zararlarını engelleme kapasitesi olan ürünler “biyosidal ürün”dür.
Bu yazımızda biyosidal ürünler, yapıları, kullanım alanları riskleri gibi konuları yakından inceleyeceğiz.
Biyosidal Ürünlerin Yapısı Nasıldır?
Biyosidal ürünler mikroorganizmalara karşı etkinlik özelliklerini formülasyonlarında bulunan özel kimyasal maddeler ile kazanır. Biyosidal ürün formülasyonlarında bulunan ve mikroorganizmalara karşı etkinliği olan kimyasal maddelere "Aktif Madde" denir. Aktif maddenin kendisi doğrudan biyosidal ürün'ün formülasyonunda olabileceği gibi başka bir ürün ile karıştırıldığında aktif madde özelliği kazanabilecek kimyasal maddeler de biyosidal ürün formülasyonun da bulunabilir. Kendisi aktif madde içermeyen ancak başka bir ürün ile karıştırıldığında aktif maddenin oluştuğu ürünlere "Prekürsör" denir. Prekürsör kullanılarak biyosidal ürün elde edilmesine ise "Yerinde Üretim (in-situ generation)" denir.
Aktif madde olan kimyasallar başka birçok alanda kullanılmasının yanı sıra biyosidal ürün formülasyonunda bulunma nedenleri mikroorganizmaları etkisizleştirerek zararsız hale getirmektir. Mikroorganizmaları zararsız hale getiren etkinlik mekanizmaları en basit hali ile mikroorganizmaları yok etmek, uzaklaştırmak ve üzerinden kovmak şeklinde özetlenebilir. Aktif madde içermeyen biyosidal ürünlerin amaçları ise, yine zararlı organizmaları ya da canlıları yok etmektir.
Biyosidal Ürün Tipleri
Biyosidal nedir sorusunun cevabını ararken nerelerde kullanıldığı ve ne gibi ürün tiplerine sahip olduğu üzerinde de durulmalıdır. Biyosidal Ürünler Yönetmeliğine göre biyosidal ürünler dört ana grup altında incelenir. Bunlar dezenfektanlar ve genel biyosidal ürünler; koruyucular; haşere kontrolünde kullanılan biyosidal ürünler; ve diğer biyosidal ürünlerdir. Bu ana grupların her birinin kapsadığı çeşitli ürün tipleri vardır. Bunların toplam sayısı yirmi üçtür ve farklı amaçlarla kullanılan biyosidal ürünleri içerirler.
Her ne kadar farkında olmasak da günlük hayatta pek çok biyosidal ürün kullanılırız. İçme sularından tutun gıda temizliğine ve dezenfektanlara kadar biyosidal içerikli ürünler tercih edilir. Özellikle kamusal alanlarda hijyen sağlamak için biyosidal etkili ürünler kullanılır. Biyosidal ürünlerin zararlı mikroorganizmaları öldürme kabiliyeti düşünüldüğünde bu şaşırtıcı değildir. Gıda ve içme sularında kullanılma sebebi ise bunların üretiminde kullanılan aletlerin ya da taşındığı araçların hijyenin sağlanmasının gerekmesidir.
Biyosidal ürünler yalnızca biz insanları değil, bitki ve hayvanları da koruma görevini üstlenmektedir. İnsanların tükettiği besinlerde olduğu gibi, hayvanların yem ve mamalarının raf ömrünü uzatma görevini sağlarlar. Bitkilerin ise zararlı haşerelerden zarar görmesini önlerler; bu amaçla kullandığımız koruyucu spreyler biyosidal içeriklidir. Ancak biyosidal ürünlerin kullanım alanları bunlarla da sınırlı kalmaz. Biyosidal ürün tipleri ve kullanım alanları hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için “27449 (4. Mükerrer) Biyosidal Ürünler Yönetmeliği Gereğince Biyosidal Ürün Tipleri” adlı yazımızı okuyabilirsiniz.
Biyosidal Ürünlerin Kullanım Alanları ve Getirdiği Riskler
Yukarıda biyosidal ürünlerin kullanım alanlarını anlatırken verilen örneklerde olumlu yanları konu edindik. Bu doğrultuda biyosidal ürünlerin genel kullanım alanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
• Pek çok alanda temizlik ürünü olarak kullanılarak hijyen sağlamamızda yardımcı olurlar.
• Hayvancılıkta da hijyenik bir ortam yaratmamızı sağlarlar. Bu dolaylı olarak insan sağlığını da etkiler.
• Gıda ve besinlerin korunmasına yardımcı olurlar, raf ömürlerini uzatırlar.
• İçme suyu üretim aşamasında boru vs. kullanımlarından ötürü hijyenini kaybedebilir. Bu gibi ekipmanların temizliği de biyosidal ürünlerle sağlanır.
• Ahşap, lif, deri, kauçuk, polimerleşmiş materyallerin korunmasını da biyosidal ürünler sağlar.
• Bitkilerin zararlı mikroorganizmalarından korunmasını sağlarlar.
Biyosidal ürün kullanımında kritik olan doğru şekilde kullanımın sağlanmasıdır. Bu ürünlerin gerekli önlemler alınmadan dikkatsizce kullanılması bazı riskler doğurabilir. Peki bu riskler nelerdir?
Biyosidal Ürünlerin Riskleri
• İnsan Sağlığı Üzerine Etkisi
Bazı biyosidal ürünlerin dikkatsiz kullanımı ya da aşırı kullanılması kişilerde tahrişe, alerjik reaksiyonlara ve hatta zehirlenmeye neden olabilir. Bu sebeple Biyosidal Ürün etiketinde belirtilen talimatlara uygun şekilde kullanılmaları gerekmektedir.
• Çevre Üzerine Etkisi
Biyosidal ürünlerin atık boşaltımının nasıl yapıldığı çevre temizliği açısından önem taşır. Biyosidal ürünler, diğer kimyasallar gibi toprağı ve suyu kirletebilirler. Ayrıca istenmeyen organizmaları ortadan kaldırdıkları gibi, doğadaki diğer organizmalara da zarar verebilirler. Bu da ekosistemin dengesini bozabilecek bir etmendir.
• Direnç Gelişimi
Biyosidal ürünlerin yanlış kullanımı sonucunda istenen etkilerin alınması mümkün olmaz, ortadan kaldırılmak istenen organizmalar bu ürünlere karşı direnç geliştirebilirler.
• Kullanılan Alanın Kirlenmesi
Biyosidal ürünlerin düzensiz kullanılması ya da biyosidal ürün sızıntılarının meydana gelmesi durumunda kullanılan alanlar kimyasal kirliliğe maruz kalabilir ve uzun vadede zararlara sebep olabilir.
Tüm bu olumsuzluklarla karşılaşmamak için biyosidal ürün kullanımında ilgili yönetmeliklere uymak, gerekli koruyucu ekipmanları kullanmak, ürünlerle teması en aza indirmek ve ruhsatlı veya izinli ve güvence altına alınmış ürünleri tercih etmek gerekir.
Biyosidal Ürün Tercihlerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Biyosidal ürünlerin satışa sunulmadan önce ilgili yönetmeliklere göre ruhsatlanıp denetlenmesi gerekir. Ayrıca Bakanlık tarafından belirlenen bir İzinli Biyosidal Ürünler Listesi de mevcuttur. Ürünün kimyasal bileşenlerini ve bu listeleri inceleyerek ürünün güvenliği hakkında daha fazla bilgiye sahip olabilirsiniz.
Biyosidal ürün satın alırken üzerindeki etiket ve ambalajların kontrol edilmesi gerekir. Ürün ambalajlarında ve etiketlerinde biyosidal ürünlerin güvencesiyle ilgili bilgiler yer almaktadır. Ürünün hangi amaçlarla kullanılacağını, kullanım şeklini ve talimatlarını, ruhsat ve izin numarasını, etkin olduğu mikroorganizma bilgilerine buradan erişilebilir. Özellikle Sağlık Bakanlığı tarafından onaylanmış bir Biyosidal Ürün olup olmadığını anlayabilmek için ruhsat/izin numarasının kontrol edilmesinin önemini vurgulamak gerekir. Biyosidal ürünün ait olduğu marka da dikkate değerdir. Güvenilir markaları tercih etmek daha doğru bir karar olacaktır.
Biyosidal Ürün Üretici ya da İthalatçılarının Yükümlülükleri Nelerdir?
Biyosidal ürün imalatı, ithalatı ya da ihracatı yapan firmalar, insan ve çevre sağlığının korunması için 27449 sayılı (4. Mükerrer) Biyosidal Ürünler Yönetmeliği gibi ilgili yönetmeliklere uygun bir şekilde işlem yürütmelidir. Bu doğrultuda biyosidal ürünlerin ruhsatlandırılması büyük önem taşır. Ürün içeriğindeki kimyasal bileşenler değerlendirilmeli, ürün ambalajında uygun etiketlemeler ve talimatlar verilmelidir. Ayrıca ürün kullanımda insanlar ve çevre için meydana gelebilecek riskler de değerlendirilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır. Ürünün piyasada olduğu dönem boyunca da değerlendirmeler sürdürülmeli ve raporlanmalıdır. Bu sayede biyosidal ürünlerin zararları minimuma düşürülebilir.
Sonuç
Bu yazımızda biyosidal nedir, kullanım alanları ve faydaları/zararları nelerdir gibi soruların cevaplarını inceledik. Biyosidal ürünlerin günlük hayatımızın pek çok bölümünde yer alan kimyasallar olduğu ve bize fayda sağladıkları alanlar bulunduğu doğrudur. Ancak biyosidal ürünlerin kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Yanlış ve düzensiz biyosidal ürün kullanımı hem çevre hem de insan sağlığı açısından çeşitli zararlara neden olabilir. Bu konuda en büyük sorumluluk biyosidal ürünlerin satışını ve dağıtımını yapan firmalara düşmektedir. Firmalar ilgili yönetmeliklere uymalı ve Bakanlığın getirdiği gereklilikleri sağlamalıdır.
Eğer siz de biyosidal ürün alanında hizmet veriyorsanız, Biyosidal Ürünler Hizmetimizden faydalanarak firmanıza düşen yükümlülükler konusunda yardım alabilirsiniz.